سرطان چیست؟
در سی سال گذشته، پژوهشگران پیشرفت های قابل توجه ای در شناخت علل بیولوژیکی (ویروس ها و باکتری ها)، مواد شیمیایی، بیوفیزیکی (اشعه های یونی و غیریونی) سرطان های انسان نموده اند. واژه «سرطان» به بیش از 277 نوع بیمارهای سرطانی اطلاق می گردد. دانشمندان مراحل تولید سرطان ها را تعیین کرده که چندین ژن موتاسیون دار در آن دخالت دارند. این تغییرات ژنتیکی باعث از هم گسیخته شدن نظم طبیعی تقسیم و تمایز سلول ها می شود. اختلالات ژنتیکی از طریق وراثتی و غیروراثتی موجب تحولات جدیدی در کنترل رشد سلولی می شود.
طی این بیماری، زیرمجموعه‌ای از نئوپلاسم‌ها شکل می‌گیرند؛ یک نئوپلاسم یا تومور در واقع دسته‌ای از سلول‌ها هستند که طی یک رشد غیر قابل کنترل به‌وجود آمده‌اند و معمولاً درنهایت به تشکیل یک توده می‌انجامند، اما این توده می‌تواند در سرتاسر بدن گسترش یابد. این بیماری در هر قسمت از بدن مانند خون، پوست، سیستم گوارش، سیستم ادراری تناسلی، استخوان، ماهیچه، چشم و … ممکن است آغاز شود و در مراحل پیش‌رفته به سایر نواحی بدن گسترش یابد. بسته به این که توده تشکیل شده در کدام بخش از بدن باشد، علائم ظاهر شده نیز متفاوت خواهد بود. عوامل مختلفی در ابتلا به سرطان نقش دارند، ازجمله عوامل ژنتیکی، مواد شیمیایی، پرتوها و …
برای ایجاد یک سلول سرطانی چه تغییرات مولکولی در سلول رخ میدهد؟
چهار گروه از ژن ها که بطور مکرر ناهنجاری پیدا می کنند نقش به سزایی در تولید سلول سرطان بازی می کنند:
1- آنکوژن ها که ازدیاد فعالیت آنها باعث رشد غیرقابل کنترل سلول ها می شود
2- ژن های مهار کننده تومور
3- ژن های ترمیم کننده DNA
4- ژن های آپوپتوتیک
در سلولهای سوماتیک بدن انسان میلیون ها ژن وجود دارد. بعد از اتمام پروژه ژنتیک انسانی در 2003 مشاهده کردیم که فقط 23500ژن فعال وجود دارد که 400000 نوع پروتئین های مختلف را می سازند. 9/99 درصد ژن ها در همه انسان ها یکسان هستند و فقط 0.1 درصد ژن های انسان ها با همدیگر فرق دارد که باعث تنوع های ظاهری انسان ها می شود. در حدود 93 درصد سرطان ها نتیجه تاثیرات عوامل محیطی است و فقط 7 درصد آنها جنبه وراثتی دارد.
منابع:
- Scotto, J, Fears, T.R, Fraumeni , J.r. Solar radiation. In: Schottenfeld D, Fraumeni JF Jr, eds: Cancer Epidemiology and Prevention. 2nd New York, NY: Oxford University Press; 1996; 355-72.
- Vogelstein B, Kinzler KW. Cancer genes and the pathways they control. Nat Med. 2004; 10(8): 789-99.
- Vogelstein B, Fearon ER, Hamilton SR, Kern SE, et al. Genetic alterations during colotectal- tumor development. N Engl J Med. 1988; 319(9): 525-532.
- Hanahan D, Weinberg RA. The hallmarks of cancer. Cell. 2000; 100:57-70.
- Sonnenschein C, Soto AM. Theories of carcinogenesis: an emerging perspective. Semi Cancer Biol. 2008; 18(5): 372-7.